Cách mạng công nghệ 4.0 mở ra nhiều cơ hội phát triển, song đồng thời cũng tạo ra nhiều thách thức mới. Kinh tế, xã hội và chính phủ số chỉ phát triển bền vững khi có nền tảng là công dân số vững mạnh. Để hướng tới một tương lai hội nhập và không ngừng tiến xa hơn, bồi dưỡng và phát triển những thế hệ công dân số trong tương lai thực sự rất quan trọng.

Chân dung công dân số chuẩn thời đại

Tại Việt Nam, mục tiêu phát triển “Xã hội số, Kinh tế số và Chính phủ số” được coi là 3 trụ cột phát triển chính. Để hoàn thành được mục tiêu trên, con người là yếu tố tiên quyết. Mục tiêu chuyển đổi số có thành công hay không phụ thuộc rất nhiều vào những “Công dân số”.

Tuy nhiên, còn rất nhiều người đang hiểu lầm rằng phải thành thạo công nghệ thông tin mới được gọi là công dân số. Để trở thành công dân số cần xét những tiêu chí sau:

– Có trình độ và hiểu biết nhất định về công nghệ, Internet, truyền thông số,… có thể sử dụng Internet, công nghệ thông tin, truyền thông thông minh vào mọi lĩnh vực của cuộc sống.
– Hiểu biết về luật truyền thông và cẩn trọng trong giao tiếp.
– Có trách nhiệm và đạo đức thông tin, có trách nhiệm với hành động của bản thân trên môi trường số.
– Tích cực và tự chủ tham gia xã hội số, tích cực với công nghệ, truyền thông xã hội đa phương tiện.
– Có nhận thức đúng đắn và tôn trọng quyền riêng tư trong tranh luận trên các nền tảng xã hội số.

Công dân số là nền tảng của trí thông minh công nghệ trong thời đại mới. Do vậy, giáo dục công dân số là công việc cấp thiết hàng đầu. Không nên chờ đợi và cũng không có thời gian để chờ đợi. Thế hệ tiếp nối sẽ được trang bị những kỹ năng cần thiết và có môi trường phát triển để trở thành một công dân số của thời đại.

Những hạn chế trong đào tạo công dân số

Giáo dục và đào tạo hiện nay đã có những thành tựu nhất định. Mạng lưới trường học được mở rộng, cơ sở vật chất ngày một khang trang tạo điều kiện tốt nhất cho trẻ em học tập và phát triển. Tuy nhiên, bên cạnh những thành công đã đạt được, giáo dục cũng còn một số mặt tồn tại. Giáo dục đào tạo có sự phát triển nhưng chưa thật sự đáp ứng được nhu cầu phát triển trong thời đại bùng nổ của khoa học công nghệ:

– Cơ cấu hệ thống giáo dục quốc dân chưa đồng bộ, thiếu tính liên thông, giáo dục nghề nghiệp chưa được quan tâm đúng mức, đặc biệt với các ngành nghề về công nghệ.
– Chưa giải quyết được mâu thuẫn giữa phát triển số lượng với nâng cao chất lượng. Rất nhiều đơn vị vẫn đang đặt nặng số lượng thay vì chất lượng đầu vào và đầu ra.
– Nội dung chương trình của các cấp học và trình độ đào tạo chậm đổi mới, nặng về lý thuyết, học sinh ít được tiếp xúc với công nghệ, kỹ thuật và các môn học liên quan.
– Phương pháp dạy học về cơ bản vẫn theo lối mòn, đòi hỏi người học phải ghi nhớ máy móc mà không tự tư duy, ít thực hành và tiếp xúc thực tế.
– Cơ sở vật chất, trang thiết bị kỹ thuật phục vụ cho giảng dạy, học tập chưa đồng điệu ở mọi cơ sở, chưa đủ điều kiện để học sinh học tập tốt nhất.

Thay đổi giáo dục để hỗ trợ đào tạo công dân số

Đứng trước những yêu cầu phát triển cấp thiết của thời đại, thay đổi để phù hợp là điều cần thiết với nền giáo dục nói chung và nền giáo dục Việt Nam nói riêng. Giáo dục tiến bộ thì việc đào tạo công dân số không còn là nhiệm vụ bất khả thi nữa.

Trước tiên, cần thay đổi tư duy về việc làm giáo dục. Xây dựng và hoàn thiện bộ máy quản lý, giáo dục và đào tạo theo hướng tinh gọn và hiệu quả hơn. Hướng tới nền giáo dục suốt đời, hướng tới thời đại hội nhập toàn cầu. Tạo điều kiện tốt nhất để mọi vùng miền, mọi đối tượng đều được tiếp cận với nền giáo dục.

Thứ hai, “học” đi đôi với “hành”, nâng cao chất lượng hơn coi trọng số lượng. Đặc biệt giáo dục mang tính định hướng theo công nghệ số, theo kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa dưới sự quản lý của Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, do Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo.

Thứ ba, nâng cao tinh thần tự giác tự chủ, khơi dậy bản năng tò mò, muốn tìm hiểu kiến thức, phát huy khả năng sáng tạo về công nghệ, xã hội số,… Đặc biệt là trẻ em lứa tuổi tiểu học đến THCS, khi trẻ đang rất tò mò muốn khám phá thế giới và chứng minh năng lực bản thân. Giáo dục phải làm cho mỗi người trở thành người dạy và người kiến tạo nên sự tiến bộ văn hóa của bản thân mình.

Cuối cùng, nâng cao chất lượng cán bộ, giáo viên giảng dạy cùng trang thiết bị để trẻ tiếp cận gần hơn với công nghệ, được tự thực hành và vận dụng kiến thức vào thực tiễn, giúp trẻ em có hình dung và ý thức rõ ràng về công dân số và xã hội số trong thời đại 4.0

Giáo dục trẻ trở thành một công dân số cùng BKAPNEXT

Với sự phát triển của công nghệ, thế giới tương lai sẽ còn thay đổi. Những kiến thức chúng ta biết ngày hôm nay có thể sẽ sớm trở nên lỗi thời chỉ sau 5-10 năm. Vì vậy, kích thích phát triển kỹ năng và tư duy theo hướng công dân số trong một thời đại phái triển không ngừng là vô cùng cần thiết, đặc biệt là với trẻ nhỏ.

Để thích nghi với một tương lai biến chuyển không ngừng, bên cạnh những kiến thức cơ bản, trẻ cần được làm quen và tiếp xúc với kiến thức công nghệ để theo kịp với công nghệ kỹ thuật thế giới.

Với hơn 20 năm kinh nghiệm trong đào tạo về công nghệ lập trình, BKAPGROUP nhận thấy sứ mệnh đào tạo của mình là đưa công nghệ gần hơn với thế hệ trẻ, nhằm hiện thực hoá sứ mệnh “Đào tạo công dân số – Kiến tạo xã hội công nghệ” và đưa công nghệ tiếp cận gần hơn với đời sống. Từ đó, BKAPNEXT đã được ra đời.

Chương trình học tập của BKAPNEXT được nghiên cứu kỹ lưỡng và xây dựng dựa trên mô hình “Đào tạo phát triển toàn diện Tiếng Anh – Công nghệ thông tin – Tư duy và kỹ năng” cho học sinh Tiểu học và THCS với công nghệ là nền tảng trung tâm. Mô hình đã được cấp chứng nhận đăng ký Quyền Tác giả bởi Cục Bản quyền Tác giả. Các khoá học tiêu biểu tại BKAPNEXT như:

• Khoá học Lập trình sáng tạo với Scratch
• Khoá học Nhà sáng chế Robot nhí
• Khoá học Kỹ sư điện tử tự động
• Khoá học Không gian thực tế ảo VR
• Khoá học Thiết kế website

Bằng các nghiên cứu chuyên sâu, các môn học tại BKAPNEXT đều có kết hợp ưu điểm của các mô hình giáo dục nổi tiếng thế giới như Mô hình 4Cs (đã được hoàn thiện, bổ sung lên thành 6Cs) và Học theo dự án (Project-based Learning – PBL) theo Bộ nguyên tắc 4Ps trong Học tập Sáng tạo (4Ps in Creative Learning).

Cùng với đó, Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành Thông tư 32/2018 về việc triển khai khoa học máy tính trong nhà trường, chương trình học tại BKAPNEXT bám sát, kế thừa và phát triển những ưu điểm của chương trình của Bộ Giáo dục và Đào tạo, có tính hệ thống và khoa học, đẩy mạnh việc thực hành, có tính ứng dụng trong cuộc sống. 

Chúng ta có thể thấy việc hiểu biết về khoa học máy tính, đặc biệt là lập trình rất quan trọng. Bởi nó giúp mỗi công dân phát triển toàn diện, không bị bối rối trong quá trình hội nhập phát triển kinh tế và quá độ lên XHCN, dễ dàng thành công trong bất cứ nghề nghiệp, lĩnh vực nào. Quả thực, đào tạo công nghệ số đã đang và sẽ là nhiệm vụ quan trọng để tạo ra những công dân số, một xã hội số.

Học viện Công nghệ Sáng tạo – BKAPNEXT

Minh Châu (TH)